نقش سیستم‌های بادسنج در ایمنی جرثقیل‌های دروازه‌ ای و سقفی

بادسنج جرثقیل دروازه‌ ای | جرثقیل‌های صنعتی به‌ویژه جرثقیل‌های دروازه‌ ای، نیم‌دروازه‌ ای، جرثقیل‌های سقفی، بازویی و انواع کرین‌های سنگین، در معرض نیروهای محیطی قرار دارند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها «باد» است. نیروی باد می‌تواند تعادل سازه را برهم بزند، بار را منحرف کند، واژگونی ایجاد کند یا حتی باعث شکست اجزای سازه شود.

یکی از مهم‌ترین روش‌های کنترل این خطر، استفاده از سیستم‌های بادسنج (Anemometer) است. بادسنج ابزاری تخصصی است که سرعت لحظه‌ای باد را اندازه‌گیری می‌کند و با هشداردهی دقیق، اپراتور یا سیستم کنترل را از خطر احتمالی آگاه می‌سازد.

شرکت آژند رهاورد سپاهان به‌عنوان سازنده تخصصی جرثقیل‌های صنعتی، همواره نصب بادسنج استاندارد را مطابق الزامات FEM، CMAA و OSHA توصیه و در پروژه‌های خاص به‌صورت اجباری ارائه می‌کند.

این مقاله به‌صورت کاملاً مهندسی و کاربردی، اهمیت بادسنج را توضیح می‌دهد.

بخش اول: چرا باد برای جرثقیل خطرناک است؟

باد یکی از خطرناک‌ترین عوامل محیطی برای سازه‌های بلند، باربرداری و ماشین‌آلات سنگین است. اثرات باد بر جرثقیل‌ها شامل موارد زیر است:

۱. افزایش نیروی جانبی روی سازه

باد می‌تواند نیروی جانبی شدیدی به پایه‌ها، تیر باربر و سیستم حرکت وارد کند. این نیرو با افزایش ارتفاع بار یا دهانه جرثقیل بیشتر می‌شود.

۲. انحراف بار

اگر بار سبک یا حجیم باشد، باد می‌تواند باعث تاب‌خوردگی، انحراف یا چرخش بار شود.
این موضوع احتمال برخورد با سازه‌ها و سقوط بار را افزایش می‌دهد.

۳. افزایش خطر واژگونی

جرثقیل‌های دروازه‌ ای متحرک (RTG, RMG) و حتی جرثقیل‌های ثابت بلندقد، در باد شدید دچار ناپایداری می‌شوند.
جرثقیل‌های با دهانه بزرگ، مقاومت کمتری در برابر باد دارند.

۴. فشار بر سیستم حرکت

در مدل‌های ریلی، باد شدید می‌تواند چرخ‌ها را از ریل خارج کند یا باعث برخورد چرخ‌ها به استاپر شود.

۵. کاهش دقت اپراتور

اپراتور در شرایط باد شدید نمی‌تواند بار را به‌صورت دقیق کنترل کند و این می‌تواند منجر به حوادث جدی شود.

بخش دوم: بادسنج چیست و چگونه کار می‌کند؟

بادسنج یا Anemometer دستگاهی برای اندازه‌گیری سرعت باد است. این دستگاه معمولاً در بالاترین نقطه جرثقیل نصب می‌شود تا سرعت واقعی باد در ارتفاع کاری اندازه‌گیری شود.

انواع بادسنج:

1. 1. بادسنج فنجانی (Cup Anemometer)
      رایج‌ترین نوع در جرثقیل‌ها.

1. 1. بادسنج پروانه‌ای (Vane Anemometer)
      دقت بالا، مناسب محیط‌های صنعتی.

1. 1. بادسنج التراسونیک (Ultrasonic)
      بدون قطعه متحرک، بسیار بادوام، مناسب جرثقیل‌های سنگین.

1. 1. بادسنج دیجیتال هوشمند (Smart Anemometer)
      دارای خروجی PLC، هشداردهنده، قابلیت اتصال به سیستم کنترل.

بخش سوم: استانداردهای ایمنی باد در جرثقیل‌های صنعتی

استانداردهای جهانی معمولاً حدود زیر را برای توقف عملیات باربرداری مشخص می‌کنند:

حداکثر سرعت باد مجاز در حین کار:

۱۰ تا ۱۲ متر بر ثانیه
(تقریباً ۳۶ تا ۴۳ کیلومتر بر ساعت)

سرعت باد خطرناک:

حدود ۱۵ تا ۱۸ متر بر ثانیه
(۵۴ تا ۶۵ کیلومتر بر ساعت)

سرعت باد بحرانی:

بی‌شرط توقف کامل: بالای ۲۰ متر بر ثانیه

استانداردهای مرتبط:

• • OSHA 1910

• • FEM 1.001

• • CMAA 70 / 74

• • ISO 4302

شرکت آژند رهاورد سپاهان مطابق این استانداردها، سیستم‌های بادسنج را تنظیم و کالیبره می‌کند.

بخش چهارم: محل نصب بادسنج روی جرثقیل

انتخاب محل نصب، یکی از مهم‌ترین بخش‌های طراحی است.
بادسنج معمولاً بسته به نوع جرثقیل در یکی از این نقاط نصب می‌شود:

• • بالای تیر اصلی (Main Girder)

• • بالای کابین اپراتور

• • انتهای بازوی جرثقیل (در مدل بازویی)

• • بالای استراکچر در RTG یا RMG

هدف این است که بادسنج بیشترین تماس با باد واقعی محیط را داشته باشد.